ҚР студенттерді ауыстыру және қалпына келтіру

Көбінесе колледждер және ЖОО-дарының көптеген студенттерін басқа мамандыққа немесе басқа университетке ауысу туралы сұрақтар мазалайды. Біздің мақалада біз бірнеше жағдайды толығырақ қарастырамыз:

• бір оқу орнынан басқасына қалай ауысуға болады;

• бір мамандықтан екінші мамандыққа қалай ауысуға болады,

• шетелдік ЖОО қалай ауысуға болады, сондай-ақ шығарылған жағдайдағы студенттерді қалпына келтіру тәртібін сипаттаймыз.

ҚР колледждерінің студенттерін ауыстыру

Колледж студенттері тек:

• бір мамандықтан екіншісіне;

• бір оқыту нысанынан екіншісіне;

• бір колледжден басқа колледжге ауыса алады.

1-курс білім алушыларын ауыстыру 1 семестрдің аяқталуы бойынша ұқсас мамандыққа рұқсат етіледі.

Бір мамандықтан басқа мамандыққа ауысу

Бір мамандықтан басқасына немесе колледждердегі басқа бір оқыту нысанына ауыстыру білім ұйымы басшысының бұйрығымен жүргізіледі. Бұнда сізге басшының атына ерікті түрде өтініш толтыру қажет.

Егер сіз білім ұйымымен білім беру қызметтерін көрсету туралы жеке шарт жасасаңыз, онда басқа колледжге немесе бір мамандықтан басқасына ауыспас бұрын, сіздің шартыңызға тиісті өзгертулер енгізіледі, тіпті бұзылуы мүмкін. 

Бір колледжден басқа колледжге ауысу

Егер сіз басқа колледжге ауысу туралы шешім қабылдасаңыз, онда колледж басшысының атына ауыстыру туралы ерікті түрде жазбаша өтініш беру және мөрмен бекітілген аудармаға жазбаша келісім алғаннан кейін сізді қызықтыратын колледж басшысына жүгіну керек. 

Өтінішке колледж басшысының қолымен расталған, сынақ кітапшасынан көшірме қоса берілуі тиіс (немесе үлгерім кітабы).

Сіз таңдаған колледж ұйымының басшысын ауыстыру туралы шешім қабылдағанда оқу сағаттарына сізді жіберу, оқу жоспарындағы айырмаларды тапсыру туралы шешім қабылдайды, сондай-ақ бұрын сіз оқыған колледжге сіздің жеке ісіңізді жіберу туралы жазбаша сұраныс жіберетінін атап өтеміз. 

Колледж студенттерінің қатарына қабылдау туралы бұйрық сіз бұрын оқыған колледжден жеке істі алғаннан кейін шығарылады. 

ҚР ЖОО студенттерінің ауысуы

ҚР ЖОО-ның студенттері:

• курстан курсқа;

• бір мамандықтан екінші мамандыққа;

• бір ЖОО-нан екінші ЖОО-на;

• қазақстандық ЖОО-нан шетелдік ЖОО-на ауыса алады.

Курстан курсқа ауысу

Студентті курстан курсқа ауыстырудың міндетті шарты үлгерімнің орташа балына жету болып табылады, яғни GPA жоғары оқу орнындағы белгіленген ауыстыру балынан төмен емес. Білім алушыларды курстан курсқа ауыстыру жазғы семестр нәтижелерін және жиналған ауысу балының нәтижелерін ескерумен жазғы емтихан сессиясының нәтижелері бойынша жүзеге асырылады. Ауысуда оқу курсы пререквизиттерді ескерумен анықталады. Пререквизит деп оқыту қорытындылары бойынша белгіленген GPA жетістіктері және пәндер бойынша академиялық қарыздың болмауы туралы мәліметтер түсініледі. Меңгерілген несиелерге қайта сынақ тапсыру тиісті білім бағдарламасын меңгеруге қажетті білім траекториясына сәйкес жүргізіледі.

Білім алушының курстан курсқа ауысуы жоо басшысының бұйрығымен ресімделеді. Белгіленген ауысу балына жеткен және келесі курсқа ауысқан білім гранты бойынша оқитын студент академиялық қарызы болғанда оны ақылы негізде жояды, бұл ретте білім гранты сақталады. Әр ЖОО пәндер бойынша академиялық қарыздардың құны ерекшеленетінін атап өткен жөн, сол себепті ақпаратты тікелей ЖОО өзінде нақтылау қажет.

Бір ЖОО бір мамандығынан басқа мамандыққа ауысу

Студенттерді бір мамандықтан басқасына, бір оқу нысанынан екіншісіне ауыстыру тек ақылы негізде жүзеге асырылады. Білім алушыны бір мамандықтан және бір жоо ішінде басқасына ақылы негізде ауыстыру шартқа тиісті өзгертулерді енгізумен сүйемелденеді және жоо басшысының бұйрығымен рәсімделеді. 

Оқу жоспарларының пәндеріндегі академиялық айырмашылықтарды жою тәртібі және мерзімдері ағымдағы оқу жылына факультет деканының өкімімен рәсімделеді және білім алушының жеке оқу жоспарына қосылады.

Басқа мамандыққа ауысу үшін студентте ағымдық пәндер бойынша академиялық қарыз болмауы тиіс. Ауыстыру тек қысқы және жазғы демалыстарда ғана қаралады. Осы кезең үшін студентке басқа мамандыққа ауысуға байланысты оқу пәндеріндегі айырманы жою қажет. Оқу жоспарларының пәндеріндегі айырма тек ақылы негізде жойылады. Айырманы жою тәртібі және мерзімдері деканаттың өкімі бойынша рәсімделеді. Белгіленген мерзімде жойылмаған айырма әрі қарай академиялық қарыз ретінде есептеледі. 

ҚР бір ЖОО-нан басқа ЖОО-ндағы ұқсас мамандыққа ауысу

Білім гранты бойынша оқитын студент басқа жоо білім грантын сақтаумен егер ұқсас мамандыққа ауысқанда ғана ауыса алады. Жекелеген жоо үшін бекітілген білім гранты бойынша мақсатты орындарға, сондай-ақ белгілі бір квота шегіндегі педагогикалық мамандықтар бойынша түскен студенттер басқа жоо тек ақылы негізде ғана ауыса алады. Басқа жоо студенттері мен магистранттарын ұлттық жоо ауыстыру тек ақылы негізде жүзеге асырылады.

Білім гранты бойынша оқитын докторанттар және магистранттарды бір жоо-нан басқасына ауыстыру мемлекеттік білім тапсырысы саласындағы уәкілетті органның қайта бөлуі жолымен рұқсат етіледі. 

Бір ЖОО басқасына студенттерді ауыстыру рәсімі мынадай түрде болады:

1) басқа жоо ауысқысы келетін студент жоо басшысының атына ауыстыру туралы өтініш береді және мөрмен расталған жазбаша келісімді алғаннан кейін өзін қызықтыратын жоо басшысына жүгінеді; 

2) қабылдаушы жоо басшысының атына ауыстыру туралы өтінішке мыналар қоса берілуі керек:

• оқу жұмыстары жөніндегі проректор және кеңсе тіркеушісінің қолы қойылған және мөрмен бекітілген транскрипт көшірмесі;

• бірыңғай ұлттық тестілеу немесе кешенді тестілеуді тапсыру туралы сертификат (бакалавриат үшін);

• түсу емтихандарын тапсыру туралы сертификат (магистратура және докторантура үшін);

• білім гранты иегерінің куәлігі.

3) факультет деканы ұсынылған құжаттар негізінде оқу жоспарларындағы пәндердің айырмашылығын анықтайды және игерілген пререквизиттерге сәйкес оқыту курсын белгілейді, білім бағдарламасына сәйкес игерілген несиелерді қайта есептеуді жүргізеді және тіркеу бөлімімен келісу бойынша жеке оқыту жоспарын бекітеді;

4) факультет деканының визаларына сәйкес оқу бөлімінің бастығы, жоо бастығының орынбасары, жоо басшысы студентті ауыстыру туралы бұйрық шығарады;

 5) мемлекеттік білім тапсырысы бойынша оқитын магистранттар мен докторанттар ауысқан жағдайда жоо басшысының бұйрығы білім саласындағы уәкілетті орган шешім қабылдағаннан кейін шығарылады.

Студент ауысатын жоо басшысы бұйрық шыққаннан бастап 3 жұмыс күні ішінде студент бұрын оқыған ЖОО-на оның жеке ісін жіберу туралы жазбаша сұраныс жібереді. Сұранысқа білім алушыны ауыстырумен тіркеу туралы бұйрықтың көшірмесі қоса беріледі.

Бұрын білім алушы оқыған жоо басшысы осындай сұранысты алғаннан кейін «ауыстырумен байланысты шығарылған (жоо атауы)» тұжырымдамасымен оқудан шығару туралы бұйрық шығарады және оқудан шығару туралы бұйрық шыққаннан бастап 3 жұмыс күні ішінде қабылдайтын жоо мекенжайына білім алушының жеке ісін жібереді.

Білім алушы оқыған жоо-да транскрипт көшірмелері, сынақ кітапшасы, студенттік билет және жіберілетін құжаттардың тізілімі қалады. 

Білім алушыны ақылы негізде бір жоо басқасына ауыстырғанда оның және қабылдаушы жоо арасында шарт жасалады. 

Студентті шетелдік білім ұйымына ауыстырғанда игерілген оқу бағдарламалары туралы (академиялық анықтама, транскрипт), сондай-ақ ҚР нострификациялау рәсімінің белгіленген тәртібінде алдыңғы білім деңгейін аяқтау туралы құжатты ұсынуы тиіс.

ҚР студенттерін оқудан шығару және қалпына келтіру

Алдымен сізді қандай себептер бойынша оқу орнынан шығара алатынын айтып өтейік.

Студент оқудан шығарылуы мүмкін: 

• өз қалауы бойынша;

• басқа оқу орнына ауысумен байланысты; 

• оқу үшін төлемеген жағдайда;

• оқу тәртібін бұзғаны үшін:

• оқу орнының ішкі тәртіп ережелерін бұзғаны үшін.

Колледж студенттерінің оқуын қалай қалпына келтіруге болады?

Ақылы негізде оқитын студенттер уақытылы төлемеген жағдайда оқудан шығарылған сәттен бастап 4 апта ішінде қалпына келуге құқылы, бұнда білім ұйымы білім алушыны 3 жұмыс күні ішінде қарызды төлеу туралы төлем құжатын ұсынғанда қайта қабылдайды.

Қайта қабылдану үшін студент білім ұйымының басшысының атына өтініш жазады, бұнда қалпына келтіру туралы өтінішке оқу жұмыс жоспарындағы оқу пәндерінің тізімімен оқуды аяқтамаған (немесе білім алушының сынақ кітапшасында) адамдарға берілетін анықтама қоса беріледі.

Білім ұйымы ұсынылған анықтаманың негізінде пәндердегі айырманы және курсты анықтап, оны берген күннен бастап 2 апталық мерзімде қалпына келтіру туралы өтінішті қарастыру тиіс. Егер студент грантта оқыса, онда қалпына келгеннен кейін оқыту ақылы негізде жүзеге асырылады.

ЖОО студенттері оқытуды қалай қалпына келтіре алады?

Оқу құнын төлемегені үшін шығарылған ақылы негіздегі студент, аталмыш қарызды өтеген жағдайда шығарылған күннен бастап 4 апта ішінде қалпына келе алады. Қалпына келгеннен кейін бұрын грантта оқыған студенттер, бұдан былай ақылы негізде оқитын болады.

Қалпына келтіру рәсімі мынадай тәртіпте жүзеге асырылады: 

1) студент жоо басшысының атына қалпына келтіру туралы өтінішті береді, онда ол өзінің оқуды жалғастыру тілегін білдіреді. Қалпына келтіру туралы өтінішке анықтама қоса беріледі;

2) ұсынылған анықтама негізінде факультет деканы оқу жоспарларының пәндеріндегі айырманы анықтайды және меңгерілген пререквизиттерге сәйкес оқыту курсын белгілейді, білім бағдарламасына сәйкес меңгерілген несиелерге қайта сынақ жүргізеді және тіркеу бөлімімен келісу бойынша студенттің жеке оқу жоспарын бекітеді;

3) факультет деканы, оқу бөлімінің басшысы, жоо басшысының орынбасары, жоо басшысының визаларына сәйкес білім алушыны қайта қабылдау туралы бұйрық шығарады. 

Ақпарат көзі: egov.kz

ҚР студенттеріне мемлекеттік стипендиялар мөлшері және түрлері

Жыл сайын Қазақстанда жас білім алушыларға мыңдаған білім гранттары бөлінеді. Білім гранты жоғары білімді тегін алудың мүмкіндігін ғана емес, сондай-ақ білім алушыға ай сайынғы ақшалай жәрдемақыны, яғни стипендияны төлеуді көздейді.Стипендия мөлшері көптеген факторларға байланысты, төменде біз солар туралы айтамыз.

Білім беру мекемелеріндегі стипендиялардың түрлері

Бірінші кезекте стипендия жоғары білім беру мекемелерінің (ЖОО), сондай-ақ кәсіби техникалық мекемелердің (КТМ, колледждер) студенттеріне де төленетінін атап өтелік.

Мемлекеттік стипендиялардың түрлері:

• ең төменгі мемлекеттік стипендия (оны әрі қарай әдеттегі деп атайық);

• ұлғайтылған мемлекеттік стипендия;

• президенттік мемлекеттікстипендия (жоғары оқу орнының студенттері үшін ғана көзделеді).

Стипендияны алу үшін студентке төлем картасына ие болу қажет. Төлем картасын дайындау 45 күнді алады. Қазіргі уақытта картаны рәсімдеу үшін өзімен бірге жеке куәліктің болуы жеткілікті. Төлем картасын білім алушының қалауы бойынша екінші деңгейдегі кез келген банкте ашуға болады. Егер бірінші оқу айында білім беру мекемесінде сізде төлем картасы болмаса немесе ол дайындалу кезеңінде болса стипендияны оқу орнының кассасынан алуға болады.

Ең төменгі мемлекеттік стипендия

Егер сіз білім грантының иегері болсаңыз, онда алдымен сізге бірінші семестрдің аяғына дейін әдеттегі (ең төменгі) стипендияны есептейтін болады. Есептелу ай соңына келеді. Бірінші емтихан сессиясынан өту қорытындылары бойынша білім алушы «үздік» және «жақсы» бағаларға ие болса, ол стипендияны әрі қарай алу мүмкіндігіне ие болады. Бірінші емтихан сессиясынан өту қорытындылары бойынша студентте тек «үздік», деген бағалар болса, онда келесі семестрде ол 15%-ға ұлғайтылған стипендия алады. Жазғы демалыстар кезеңіндегі стипендия екі ай үшін жиынтық (шілде, тамыз) төленеді, әрине ол үшін студент жазғы сессияны «жақсы» және «үздік» бағалармен аяқтауы тиіс. Есептеу ай соңында болады.

Ереже бойынша білім алушыларға стипендияны төлеу уақытша немесе мүлде тоқтауы мүмкін белгілі бір себептер туындайды.

1. Егер білім алушы емтихандары білім беру мекемесі белгілеген уақытта негізді себептермен тапсыра алмаса (ауру, отбасы жағдайы, табиғи апаттар), білім беру мекемесінің басшылығы білім алушы растайтын құжаттарды ұсынғаннан кейін сынақтар мен емтихандарды тапсырудың жеке кестесін белгілейді, осыдан кейін стипендия тағайындалады.

2. Егер студент бір білім беру мекемесінен екіншісіне ауысса, стипендияны төлеу оқу жоспарындағы айырмаларды жойғаннан кейін жүзеге асырылады.

3. Егер студент емтихан сессиясын тапсыру нәтижелері бойынша кем дегенде бір пәннен «қанағаттанарлық» бағаға ие болса, онда ол автоматты түрде келесі емтихан сессиясын тапсырғанға дейін стипендиядан айрылады.

4. Егер білім алушы ата-ананың қамқорлығынсыз қалған немесе мүгедек бала болса стипендияны есептеу сондай-ақ емтихан сессиясын тапсыру мәліметтерінің негізінде жүзеге асырылады.

5. Егер студент академиялық демалыста болса стипендия төленбейді.

6. Егер студент оқудан шығарылса немесе оқу орнынан өз қалауы бойынша кетсе, стипендия төленбейді.

Ұлғайтылған мемлекеттік стипендия

Ұлғайтылған стипендия емтихан сессиясын «үздік» бағаға ғана аяқтаған студенттер үшін қарастырылған. Бұнда студенттерстипендияны 15 % үстеме ақымен алады. Ұлғайтылған стипендияны алу мүмкіндігі ЖОО, сондай-ақ колледжерде де ұсынылады. Сонымен қатар, оқушының әлеуметтік деңгейіне байланысты, басқа да үстемелер болуы мүмкін. (4 Кесте).

Президенттік мемлекеттік стипендия

Президенттік стипендия тек жоғары оқу орнының студенттеріне ғана төленеді. Ереже бойынша ол белгілі бір еңбегі бар білім алушыларға ғана тағайындалады. Президенттік стипендия мыналарға бағытталған:

• білім алушыларды (студенттерді магистранттарды) ғылыми-зерттеу қызметімен айналысуға ынталандыру;

• неғұрлым талантты және дарынды студенттер мен магистранттарды қолдауға;

• зияктерлік әлеуетті қалыптастыруға әрекеттесу.

Жоғары оқу орындары арасындағы стипендиялар санын бөлу ҚР жоғары оқу орындарында күндізгі оқыту нысанындағы білім алушылардың санына пропорционал жүзеге асырылады. Егер жоғары оқу орнында күндізгі оқу нысанында білім алушылардың 700 адамнан кемді құраса, аталмыш ЖОО стипендия бөлу көзделмейді.

Президенттік стипендия күндізгі оқу нысанының студенттеріне 3-курстан бастап және магистранттарға 2 курстан бастап «үздік» (А, А-) білім алушыларға мемлекеттік білім беру гранты, сондай-ақ ақылы негізде де тағайындалады.

Стипендия студенттерге, магистранттарға тағайындалады:

• республикалық және халықаралық олимпиадалар, шығармашылық конкурстар, спорт жарыстарының, фестивалдардың жеңімпаздарына жаңалықтар, өнертабыстардың авторлары болып табылатындарға;

• республикалық және халықаралық ғылыми журналдарда, ғылыми еңбектердің жинақтарында жарияланымдары барлар;

• жетістіктері дипломдармен, мақтау қағаздарымен, сертификаттармен, куәліктермен расталған ғылыми-зерттеу жұмысымен белсенді айналысатындарға;

• білім беру ұйымдарының қоғамдық, мәдени және спорттық өміріне белсенді қатысатындарға.

Стипендияны тағайындау ғылыми кеңес шешімінің негізінде жоғары оқу орнының ректорының бұйрығымен жүзеге асырылады.Стипендия бір академиялық кезеңге (семестрге) тағайындалады. Стипендия ғылыми кеңестің шешіміне сәйкес бір тұлғаға бірнеше мәрте тағайындалуы мүмкін.

Стипендия тағайындауда іріктеу жоғары сипатталған өлшемдерді негізге ала отырып жүзеге асырылады.

Тең шарттарда артықшылыққа ие болатындар:

• жетім балалар және ата-ананың қақорлығынсыз қалған балалар;

• бала жастан мүгедектер, мүгедек балалар.

Стипендия төлеу ай сайын жүзеге асырылады.

Студенттерге жолақы төлемдері

Мақалада білім алушыларға көлікте жүруге жеңілдіктер (жолақы) есептелетінін атап өткіміз келеді.

1. Колледж оқушыларына жазғы әрі қысқы демалыс күндері жол жүру төлемі 2-есе АЕК мөлшерінде жылына екі рет төленеді.

2. Колледж түлектеріне — 2-есе АЕК мөлшерінде жылына бір рет.

3. ЖОО студенттері мен магистранттары үшін жол жүру төлемі қысқы әрі жазғы демалыс күндері 4-есе АЕК мөлшерінде жылына 2 рет төленеді.

4. Жоғарғы оқу орындарының даярлық бөлімшелерінің тыңдаушыларына — 4-есе АЕК мөлшерінде жылына бір рет төленеді.

5. Жоғарғы оқу орындарының түлектеріне — 4-есе АЕК мөлшерінде жылына бір рет төленеді.

Жолақыны ұлғайту мөлшері ата-ананың қамқорлығынсыз қалған немесе мүгедек балаларға көзделмеген. Жолақыны есептеу білім алушының төлем картасына қаржына аудару немесе қолма-қол төлем жолымен ақпан және маусым айында жүзеге асырылады.

ЖОО және колледждердегі стипендиялар мөлшері

Cтипендияны тағайындау білім беру мекемесінің басшысының бұйрығымен жүргізіледі (ЖОО ректоры, колледж директоры). Стипендия мөлшері Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 28 ақпандағы № 266 Қаулысымен бекітілген Білім беру ұйымдарында білім алушыларға мемлекеттік стипендия тағайындау, төлеу және мөлшерлері ережелеріне сәйкес реттеледі

Төменде келтірілген кестелерде білім алушылардың, соның ішінде студенттер, магистранттар, докторанттардың әр санаты үшін стипендиялар мөлшері нақты сипатталған.

1-кесте. Ең төменгі стипендия мөлшері

2-кесте. Ұлғайтылған стипендия мөлшерлері

3-кесте. Президенттік стипендия мөлшері

4-кесте. Ата-ананың қамқорлығынсыз қалған немесе мүгедек балаларға стипендияны ұлғайту мөлшерлері

Ақпарат көзі: egov.kz